Blog 1

14 augustus 2021

Nieuwsuur, juni 2021. Opnieuw wordt ik geconfronteerd met nieuwe cijfers over seksueel misbruik. Opnieuw neem ik me voor om iets te vertellen over deze confrontaties. Vanaf vandaag ga ik dat ook daadwerkelijk en regelmatig doen.

Mijn praktijk ‘Aandacht voor Verandering’ bestaat nu 20 jaar. Ik coach mensen en geef psychosociale therapie. De laatste jaren begeleid ik steeds meer mensen die seksueel misbruikt zijn. Als trauma seksuoloog begeleid ik overlevers van seksueel misbruik.

Seksueel misbruik wordt verricht door een volwassene met iemand die 18 jaar of jonger is. Seksueel misbruik is elke seksuele handeling of aanraking die je wordt opgedrongen door een volwassene.

Een jongere kan zich is moeilijk daadwerkelijk verzetten tegen volwassen seksueel gedrag en daden. En hoe jonger hoe moeilijker. Een kind van drie jaar verdedigt zich anders dan een jongere van 16. En hoe agressiever een volwassen is hoe moeilijker het is om je te verdedigen. Als je niet meer verdedigt, ga je doen wat wordt verlangd. Seksueel misbruik ‘overkomt’ je! De volwassen dader overvalt je.

Verkrachting is een vorm van seksueel misbruik. Het wordt vaak ervaren als een levensbedreigende gebeurtenis. Hierbij speelt nagenoeg altijd de angst om gedood, verminkt of verwond te worden. Na verkrachting volg veelal een periode van slapeloosheid, misselijkheid, schrikreacties, nachtmerries, dissociatie of verdoofdheid. Hierdoor wordt de ervaren gebeurtenis weg gestopt. Andere vormen van seksueel misbruik hebben dezelfde gevolgen. Vaak in meer of mindere vormen.

Seksueel misbruik komt heel vaak voor. De nationaal rapporteur meldt in 2014 dat circa 25% van de meisjes is misbruikt en circa 8% van de jongens.

In een interview van ‘Blik op Hulp’ (2020) wordt genoemd dat 47% van de meisjes en 17% van de jongens voor hun 18de verjaardag een strafbare vorm van fysiek seksueel geweld (= seksueel misbruik) hebben meegemaakt.

In nieuwsuur van 7 juni zegt Herman Bolhaar dat nagenoeg de helft van de meisjes en 20% van de jongens onder de 18 jaar, te maken hebben met seksueel geweld. Dat wordt omschreven als verkrachting, aanranding of sextortion.

Alle andere seksueel grensoverschrijdend gedrag moet daar dus nog bij! Blijkbaar is de definitie van seksueel misbruik veranderd.

Achter elk meisje en elke jongen die te maken heeft met seksueel geweld gaat een hele wereld van lijden schuil.

De mensen die ik in mijn praktijk spreek noemen hun seksueel misbruik een diep gevoeld ‘afschuwelijk’ en benoemen een leven voor en na misbruik. Verandering van definitie heeft daarop geen effect.

Voor het misbruik waren het gewone jongere met gewone spelletjes en gevoelens. Na misbruik niet meer. Dan zijn het ‘gefragmenteerde of gesplitste’ mensen geworden. Hun gewone manieren van zelfverdediging zijn nutteloos gebleken. En andere manieren van psychische weerbaarheid en verzet zijn er (nog) niet.

Als de gewone manieren van verdedigen zoals vluchten, ontsnappen of weerstand bieden niet meer kunnen, resteert overgeven aan de dader. Je verliest het vermogen om zelfstandig te handelen en gaat overleven. Dissociatie biedt hier uitkomst. Tijdens de traumatiserende handelingen door de volwassene is het lijf aanwezig bij het misbruik, het bewustzijn vertrekt naar een andere beleving.

Mijn cliënten ervaren de gesplitste werkelijkheid waarin ze direct na het misbruik terecht komen. Indringend beschreven door Piet John Schouten in zijn boek ‘trauma seksuologie’

Een belangrijk effect van de splitsing is de eenzaamheid waarin iemand terecht komt. Vanaf het moment van splitsing bestaat gedrag ten behoeve van de buiten wereld en intern gevoel. Tussen beide is een groot verschil. En omdat interne gevoel niet mag worden gedeeld, is datgene wat daarin omgaat een ‘geheim’.

Seksueel misbruik is niet altijd het thema waarmee mensen direct komen. Soms wordt dat thema gedurende het proces van begeleiding duidelijk en onthult. Onthulling is sterk afhankelijk van de sfeer en veiligheid die een cliënt ervaart bij zijn of haar gesprekspartner dus ook bij mij als begeleider.

En zelfs in een vertrouwde omgeving en met een vertrouwde gesprekspartner is het uiterst ingewikkeld en moeilijk om de lichamelijke en psychische ervaring van warmte, veiligheid, troost en liefde te voelen en te accepteren.

Ten diepste is ervaren dat de vertrouwde omgeving niet betrouwbaar was. Dus ook de volwassen mensen niet! Daarbij horen ook ouders of familieleden. Zeker als de misbruikers ouders of familie waren, heeft de jongere geen veilig thuis meer.

Tegelijkertijd blijven jongeren verlangen en behoefte hebben aan warmte, liefde en veiligheid.

Deze tegenstelling leidt vaak tot de ervaring van cliënten dat partner relaties en diepgaande vriendschappen moeizaam zijn en vaak weinig bevredigend.

Mijn cliënten hebben de ervaring vast te lopen en niet te snappen waarom. Tijdens de begeleiding ervaren zij dat ‘hun geheim’ ervoor zorgt dat zij vastlopen. Terwijl het onthullen van hun geheim aan de buitenwereld enorm bedreigend is.

Als deze ervaring bewust wordt, is er mogelijkheid voor heling. Hier kan de cliënt gaan ervaren dat ik een veilige schakel ben met de wereld die die trauma heeft veroorzaakt.

De eerste stap bestaat uit bewustzijn dat er een relatie is tussen innerlijk gewaarworden en fysieke reactie. En deze fysieke reactie ook te benoemen. Door dit te oefenen met mij worden in alle veiligheid stappen gezet opnieuw die wereld in te gaan en te verbinden met andere mensen.